Evgjeni Grande

 Ky roman është një vepër realiste duke u bazuar te vërtetësia e ngjarjeve, sidomos tek pasqyrimi me vërtetësi i koprracisë së plakut Grande. Problemi shoqëror që trajton autori është ai i rolit të parasë në shkatërrimin e ndjenjave njerëzore. Tipare te tjera që kane te bëjnë me realizmin e romanit janë prania e personazheve nga shtresa të ndryshme të shoqërisë; mbisundimi i elementeve të vërteta në pasqyrimin e ngjarjeve; vendosja e subjekteve në vende të zakonshme, të cilat autori i njeh mirë dhe në periudha bashkëkohore me të. Fragmenti i fundit zbulon një ane tjetër te qëllimit ideor e artistik të autorit: si familja e plakut Grande ishte e gjithë shoqëria. Pasioni për paranë është kthyer në mani. Personazhet e Balzakut kanë një bazë shoqërore dhe historike të përcaktuar mirë dhe në të njëjtën kohë, ata kanë prirje të jenë edhe tipa që përfaqësojnë shtresa të ndryshme shoqërore. Balzaku përpunoi teorinë bazë të realizmit, atë te vendosjes së personazheve tipike në rrethana tipike. Tregimtari në roman tregon ngjarjet në vetën e tretë. Ai është vështirë të dallohet nga autori, qëndron mbi personazhet, çan muret, di më shumë për ta sesa edhe ata vetë. Autori shkruan për Evgjeni Granden: “Që të gjithë e dinin se një melankoli e brente nga brenda zemrën e znj. Grande, por shkakun e vërtetë të kësaj brenge askush nuk e dinte”. Sigurisht që, me ritualin e përditshëm të përvetësimit të mjeshtërisë së drejtimit të punëve, si zëvendëse e ardhshme e plakut Grande, Evgjenia rron me ëndrrat dhe kujtimet e bukura te dashurisë. Një vend qendror në botën e brendshme të saj zë figura e Karlit. Në pikëpamjen historike brendia e romanit, ashtu si dhe veprat e tjera të Balzakut, jep me mjaft realizëm periudhën në fjale. Kjo realizohet në kuadër te asaj që thuhet për veprën e Balzakut, e cila pasqyron 30 vjet te historisë së Francës. Në pikëpamjen shoqërore, në roman gjejmë tjetërsimin e njeriut në një shoqëri që për idhull ka paranë. Në pikëpamjen psikologjike, kemi të bëjmë me shkatërrimin e të gjitha ndjenjave më të mira njerëzore dhe vlerave shpirtërore nga vlerat materiale.